اصل Open/Closed در SOLID: باز بودن برای توسعه، بسته بودن برای تغییر

اصل Open/Closed یا باز/بسته چیست؟

در دنیای برنامه‌نویسی، شاید برایتان جالب باشد بدانید که اصل Open/Closed از اصول SOLID به برنامه‌نویسان می‌گوید که کدهایشان باید “برای توسعه باز و برای تغییر بسته” باشد. این یعنی شما باید قادر باشید که بدون تغییر کدهای موجود، قابلیت‌های جدیدی به برنامه اضافه کنید.

برای درک بهتر، بیایید این مفهوم را با یک مثال در پایتون بررسی کنیم:

مثال ۱: سیستم پیشنهادات محصول در فروشگاه آنلاین

فروشگاه‌های آنلاین مانند آمازون از سیستم‌های پیشنهادات استفاده می‌کنند که به کاربران بر اساس تاریخچه خرید، رفتار مرور محصولات، و فصل سال پیشنهادات ویژه‌ای ارائه می‌دهند. این پیشنهادات می‌تواند شامل “محصولات مشابه”، “محصولات پیشنهادی بر اساس فصل”، یا “محصولات پرطرفدار” باشد.

با رعایت اصل Open/Closed، اگر قرار باشد پیشنهادات دیگری اضافه شود، مانند “محصولات بر اساس حراج‌های نزدیک” یا “محصولات بر اساس نیازهای مشتری جدید”، این پیشنهادات جدید به سیستم افزوده می‌شود، بدون نیاز به تغییر در الگوریتم‌های اصلی. هر پیشنهاد به‌صورت جداگانه به سیستم معرفی می‌شود، و سیستم اصلی بدون تغییر و پایدار باقی می‌ماند.

مثال ۲: سیستم اطلاع‌رسانی در اپلیکیشن بانکی

اپلیکیشن‌های بانکی می‌توانند به کاربران از روش‌های مختلفی اطلاع‌رسانی کنند: مانند ارسال پیامک، ایمیل، و نوتیفیکیشن درون برنامه‌ای. با استفاده از اصل Open/Closed، هر روش اطلاع‌رسانی می‌تواند به‌صورت یک گزینه مجزا در سیستم اضافه شود.

اگر نیاز به افزودن یک روش جدید باشد، مثلاً ارسال اعلان‌ها از طریق پیام‌رسان‌ها (مثل واتساپ)، به جای تغییر در سیستم اصلی اطلاع‌رسانی، این روش جدید به عنوان یک گزینه‌ی جدید به سیستم اطلاع‌رسانی معرفی می‌شود. به این ترتیب، سیستم برای گسترش باز است، ولی برای تغییر در ساختار اصلی بسته.

مثال ۳: سیستم مدیریت پرداخت

فرض کنید در حال توسعه‌ی یک سیستم پرداخت هستیم که نیاز دارد تا با روش‌های مختلف پرداخت (مانند کارت اعتباری و پرداخت آنلاین) کار کند. کد زیر را ببینید:

				
					class PaymentProcessor:
    def process_credit_card(self, amount):
        print(f"پرداخت {amount} تومان با کارت اعتباری انجام شد.")

    def process_online_payment(self, amount):
        print(f"پرداخت {amount} تومان به صورت آنلاین انجام شد.")

				
			

				
					from abc import ABC, abstractmethod

class PaymentMethod(ABC):
    @abstractmethod
    def pay(self, amount):
        pass

class CreditCardPayment(PaymentMethod):
    def pay(self, amount):
        print(f"پرداخت {amount} تومان با کارت اعتباری انجام شد.")

class OnlinePayment(PaymentMethod):
    def pay(self, amount):
        print(f"پرداخت {amount} تومان به صورت آنلاین انجام شد.")

class WalletPayment(PaymentMethod):
    def pay(self, amount):
        print(f"پرداخت {amount} تومان از کیف پول دیجیتال انجام شد.")

				
			

				
					class PaymentProcessor:
    def process_payment(self, payment_method: PaymentMethod, amount):
        payment_method.pay(amount)
				
			

				
					processor = PaymentProcessor()
processor.process_payment(CreditCardPayment(), 1000)
processor.process_payment(OnlinePayment(), 2000)
processor.process_payment(WalletPayment(), 1500)